Eski bir harddisk, performans olarak giderek yavaşlar. Bununla birlikte çok sayıda program yüklenmesi, büyük dosya aktarımları ve toplu dosya silme gibi durumlar, harddiskin yavaşlamasıyla alakalı olarak bilgisayarınızın performansını büyük ölçüde etkiler. Bu sebeple çoğu kullanıcı, harddisk hızlandırma işlemini nasıl yapabileceğinin yollarını arıyor.
Harddisk Hızlandırma Nedir?
Harddisk hızlandırma, bir sabit disk sürücüsünün (HDD) performansını artırmak için tasarlanmış herhangi bir yazılım veya donanımı ifade eder. Harddisk hızlandırmanın temel amacı, verilerin sabit sürücüde depolanma şeklini optimize etmek, parçalanmayı azaltmak ve okuma ve yazma hızlarını arttırarak daha hızlı erişim süreleri ve genel olarak bilgisayarın performansını iyileştirmektir. Harddisk hızlandırma, yazılım programları, donanım yükseltmeleri veya her ikisinin bir kombinasyonu şeklinde gerçekleştirilebilir.
Harddisk Neden Yavaşlar?
Harddisk, bilgisayarın performansını ve deneyimini işlemciden bile fazla etkileyen hayati bileşenlerden biridir. Ancak büyük ve hızlı harddiskler bile zamanla yavaşlayabilir. Peki genel olarak harddiskleri yavaşlatan sebepler nelerdir?
Aşağıda bir harddiskin yavaşlamasının genel sebeplerini göreceksiniz:
- Harddiskte virüslerin ve kötü amaçlı yazılımların bulunması, harddiskin yavaşlamasının başlıca nedenlerinden biridir.
- Dosya parçalanması harddiskin yavaşlamasına ve aynı dosyanın harddiskte dağıldığı için parçalarına hızlı bir şekilde erişilememesine neden olur.
- Geçici dosyalar, bilgileri geçici olarak kaydetmek için oluşturulmuştur. Buradaki temel sorun ise harddisk alanını biriktirip tüketebilmeleridir.
- Programların yeni sürümleri, daha modern teknoloji sistemleri için optimize edilme eğilimindedir. Bu sebeple harddiskler, “eski” donanım parçalarından oluşan bir bilgisayarda daha kötü performans gösterir. Mac OS X veya Windows 10 gibi işletim sistemlerinde durum böyledir, manyetik disklerle çalışabilirler ancak başlatma veya kapatma gibi görevler yavaşlayacaktır.
En İyi Harddisk Hızlandırma Yöntemleri
Sürücüleri Optimize Edin
Bilgisayar, dosyaları ayrı veri bloklarında saklayarak bunları gerektiğinde okur. Ancak zamanla bilgiler silindikçe veya mevcut belgeler yeniden kaydedildikçe bu parçaların düzeni bozulur.
Bu işlemler bitişik blokları birbirinden ayırır (parçalar yapılır), bu da okuma hızını düşürür. Harddiski birleştirdiğiniz noktada bilgiler yeniden düzenlenir. Bu da harddiski hızlandırmanıza ve daha hızlı çalışmasını sağlamanıza olanak tanır.
Bu programı periyodik olarak kullanmanızı öneriyoruz. Çünkü bu yöntem harddiskin ömrünün yanı sıra hızını da artırır. Windows bilgisayarlarda disk birleştirme işlemini yapmak için sırasıyla şu adımları izleyin:
- Görev çubuğundaki arama kısmına defrag yazın.
- Burada çıkan seçeneklerden Birleştir ve Sürücüleri İyileştir‘i seçin.
- İyileştirmek istediğiniz diskleri seçin.
- Son olarak iyileştir seçeneğine tıklayın.
Disk birleştirme işleminin birkaç dakikadan bir saate kadar sürebileceğini unutmayın. Bu işlemin süresi, diskin boyutuna ve parçalanma derecesine bağlı olarak değişecektir.
Önbelleği Boşaltıp Gereksiz Verileri Kaldırın
Her bilgisayar sisteminin önbellek adı verilen bir belleği vardır. Burası, programların verileri herhangi bir zamanda hızlı bir şekilde kurtarmak için depoladığı bir ara bellektir.
Bu bellek, sisteme yük olan bazı anlamsız bilgiler içerebilir. Bu nedenle harddiski hızlandırmanın belki de en temel yöntemi, önbelleği düzenli olarak temizlemektir. Bunu yapmak için aşağıdaki adımları izlemelisiniz:
- Arama çubuğuna “Disk Temizleme” yazıp ilgili sonucu seçin.
- Temizlemek istediğiniz sürücüyü seçtikten sonra seçiminizi onaylayın.
- Windows 10, temizleme işleminin ne kadar bellek boşaltabileceğini otomatik olarak hesaplar. Dosyaları manuel olarak seçme ve silme seçeneğiniz de bulunuyor.
- Silmek istediğiniz dosyaları seçip “OK” ile onaylayın.
- Böylece disk alanını boşaltmış ve sabit sürücünüzü hızlandırmış olacaksınız.
Sanal Belleği Devre Dışı Bırakma
Windows 10’da sanal çalışma belleği varsayılan olarak etkin olan bir özelliktir. Birincil bellek (RAM) tamamen dolu olduğu zamanlarda kullanılır.
Bununla birlikte bilgisayarınızda SSD yoksa, sanal bellek kullanımı cihazın performansını olumsuz etkiler. Bu durumda sabit sürücünüzü hızlandırmak için bu ekstra belleği devre dışı bırakmanızı öneririz.
Sanal belleği devre dışı bırakma adımları:
- Arama çubuğuna Gelişmiş sistem ayarlarını görüntüle yazıp çıkan sonucu açın.
- “Gelişmiş Seçenekler” sekmesiyle birlikte bir “Sistem Özellikleri” iletişim kutusu açılacaktır.
- Gelişmiş Seçenekler’de Performans bölümündeki Ayarlar seçeneğine tıklayın.
- Ardından “Performans Seçenekleri” penceresi açılacaktır. Buradan “Gelişmiş” sekmesine ve ardından “Sanal Bellek” bölümündeki “Değiştir” seçeneğine tıklayın.
- İlk olarak “Tüm sürücülerde disk belleği dosyası boyutunu otomatik olarak yönet” seçeneğinin işaretini kaldırın. Bu noktada Disk belleği dosyası yok seçeneğini seçin.
- Ayarları onaylamak ve sanal belleği devre dışı bırakmak için OK düğmesine tıklayın.
Görsel Efektleri Devre Dışı Bırakın
Windows 10 yalnızca özel yenilikleri ile değil, animasyonlar, kenar iyileştirme gibi çok sayıda görsel efekt içeren zarif görünümüyle de bilinir. Ancak bu etkiler, belirli bir oranda işlem gücü gerektirmektedir.
Bilgisayarınızın performansı düştüğünde, bunları devre dışı bırakmanız önerilebilir. Tabii bu işlem bazı tasarım ögelerinden feragat etmek anlamına gelse de bir performans artışı yaşayacağınız kesin.
Windows bilgisayarlarda görsel efektleri devre dışı bırakma adımları:
- Arama çubuğuna Windows’un görünümünü ve performansını ayarla yazıp çıkan sonucu açın.
- Şimdi Performans Seçenekleri adlı bir pencere açılacaktır.
- Buradan En iyi performans için ayarla seçeneğini seçin. Bu şekilde Windows, görsel efektler yerine daha çok performansa odaklanacaktır. Eğer ayarları biliyorsanız, özel ayarlar yapma seçeneğiniz de mevcut. Bunu yapmak için, yalnızca görüntülenmesini istediğiniz efektleri manuel olarak seçebilirsiniz.
- Ardından işleminizi sonlandırmak için Tamam ve ardından Uygula ile onaylayın.
Otomatik Başlatma Programlarını Devre Dışı Bırakın
Windows bilgisayarınızı başlattığınızda, bazı etkin programlar otomatik olarak başlar. Bu işlev, sürekli kullandığınız programlar için aslında oldukça avantajlıdır. Ancak nadiren kullandığınız veya hiç kullanmadığınız da programlar otomatik başlatmaya gizlice girebilirler.
Bu programlar otomatik başlatmadan sonra arka planda çalışacağı için bellek alanını önemli ölçüde kaplar. Bu nedenle Windows, Görev Yöneticisi‘ndeki otomatik başlatma programlarının listesini değiştirme olanağı sunar.
Otomatik program başlatmayı devre dışı bırakmak ve Windows 10’u hızlandırmak için aşağıdaki talimatları izlemelisiniz:
- [Ctrl] + [Shift] + [Esc] tuş kombinasyonu ile Görev Yöneticisi‘ni açın.
- Başlangıç sekmesini seçin.
- Başlangıç sekmesi, her program için otomatik başlatmanın etkinleştirilip etkinleştirilmediğini gösteren tüm programların bir listesini görüntüler. Bilgisayarınızı açtığınızda otomatik olarak başlamasını istemediğiniz işlemler için listeye bakın.
- Değiştirme işlemi için ilgili satırdaki Etkin veya Devre Dışı‘nın üzerine sağ tıklayın ve içerik menüsünden ideal olanı seçin.
- Ayrıca ilgili program üzerinde farenin sol tuşu ile tıklayıp sağ alt köşedeki Devre Dışı Bırak seçeneğini de seçebilirsiniz.
Yazma Önbelleğini Etkinleştirin
Sabit disk yazma önbelleği, sabit diskinizde bulunan bir NAND flash bellek yongasıdır. Veriler, sürücünün plakalarından birine fiziksel olarak kaydedilmeden önce orada saklanır. Bu nedenle yazma önbelleğinin etkinleştirilmesi, diskinizin performansını sürekli olarak arttıracaktır.
Bu özelliği etkinleştirip etkinleştirmediğinizi Aygıt Yöneticisi aracılığıyla kontrol edebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki adımları izleyin:
- İlk olarak bilgisayarınızdan Aygıt Yöneticisi‘ni açın.
- Şimdi disk sürücülerinde gezinip sabit sürücünüze tıklayın.
- Buradan önbelleğe alma seçeneğini işaretleyip sabit disk yazma önbelleğinin etkinleştirilip etkinleştirilmediğini kontrol edin. Etkinleştirilmemişse etkinleştirin ardından Tamam‘a tıklayın.
CHKDSK Komutunu Kullanın
CHKDSK komutu, depolama biriminizi kontrol ederek sorun çıkaran her ne varsa onarmaya çalışır. Bunu yapabilmek için şu adımları izleyin:
- Adım 1: Windows + R tuşlarına basarak Çalıştır penceresini açın. Komut İstemi‘ni açmak için cmd yazın.
- Adım 2: Yeni pencerede chkdsk e: /f /r /x komutunu yazın.
Komutları yazarken dikkatli olun. Yanlış komutlar cihazınızda veri kaybı yaşamanıza neden olabilir.
Arka Plan Uygulamalarını Devre Dışı Bırakın
Windows, tıpkı bir e-posta istemcisinin kullanılması gibi sürekli olarak veri ve bildirim göndermek için arkada sürekli olarak birkaç uygulama çalıştırır. Ancak bu özellik belleği olumsuz etkileyerek genel performansı düşürür.
Bu sebeple Windows, uygulamaların arka planda çalışmasını manuel olarak kontrol etme ve genel veya seçilen bazı programlar için devre dışı bırakma seçeneği sunuyor. Bu seçeneğe ulaşmak için arama çubuğunda Arka plan uygulamaları şeklinde arama yapın. Ardından kullanmadığınız veya arka planda çalışmasını istemediğiniz tüm uygulamaları devre dışı bırakın.
Gereksiz Programları Kaldırın
Harddiskler, doldukça performans kaybetme gibi kötü bir alışkanlığa sahiptir. Fakat bu performans kaybı, disk yaklaşık %90 kapasiteye ulaşana kadar fark edilmez. Eğer harddiskiniz haddinden fazla doluysa, programların bir kısmını kaldırmanız gerekecektir. Bu nedenle sık sık kurulu programların listesini düzenli olarak gözden geçirmeniz önerilir. Gereksiz programları kaldırarak harddiskinizi hızlandırabilirsiniz.
Gereksiz olduğunu düşündüğünüz programları Denetim Masası’ndan kaldırabilirsiniz. Fakat bazı programlar var ki, bunlar Denetim Masası’ndan dahi kaldırılamayabiliyor. Böyle bir durumla karşılaşmanız durumunda şuradaki makaleye göz atarak sorununuzu çözebilirsiniz.
Overlock Yapın
Harddisk overclock işlemi, fabrika ayarlarından daha yüksek bir hız artışı sağlamak için yapılan bir işlemdir. Bunu yaparak sürücünün performansını arttırabilirsiniz ancak istikrarlı bir performans almayabilirsiniz.
Bir sabit sürücüye hız aşırtmak için özel bir program kullanmanız gerekecektir. Farklı programlar mevcut olmakla birlikte, en popüler olanlar şunlardır:
- Hard Disk Tuner: Bir sabit sürücüye hız aşırtması yapışmasoını sağlayan ücretsiz bir programdır.
- HD Tune Pro: Bu program, Hard Disk Tuner’a nazaran fazla özellik sunan ücretli bir programdır.
- Intel® Rapid Storage Technology (RST): Bazı Intel tabanlı sistemlerde sabit sürücüye hız aşırtması yapmanızı sağlayan yerleşik bir programdır.
Bir sabit sürücüye hız aşırtması yapmanın riskli bir işlem olduğunu unutmamalısınız. Dikkatli olmadığınız takdirde sürücüyü bozabilir veya istikrarlı olarak çalışmasını engelleyebilirsiniz. Bu nedenle risk alma konusunda kendinizi rahat hissediyorsanız ve yalnızca sürücüye hız aşırtması yapmanız gerekiyorsa bunu dikkatli bir şekilde ve sadece sınırlar içinde hız aşırtma yapmalısınız.
Aşağıda bir sabit sürücüye güvenli bir şekilde hız aşırtması yapmanız konusunda dikkate almanız gerekenler şunlar:
- Küçük bir saat hızı artışıyla başlayın.
- Sürücünün sıcaklığını ve performansını izleyin.
- Sürücü aşırı ısınmaya başlarsa saat hızını düşürün.
- Sürücüye onu zorlayacak şekilde hız aşırtması yapmanızı önermiyoruz.
Yukarıdaki ipuçlarını takip ettiğiniz takdirde sabit sürücünüze güvenli bir şekilde hız aşırtması yapabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Harddisk hızlandırma programını düzenli olarak çalıştırmam gerekiyor mu?
Harddisk hızlandırma programını günlük olarak çalıştırmak gerekli olmasa da, sabit sürücünüzün sorunsuz çalışmasını sağlamak için disk temizleme ve birleştirme gibi düzenli bakım görevlerini gerçekleştirmek sağlıklı olabilir. Bu görevleri çalıştırma sıklığınız, bilgisayarınızı ne kadar yoğun kullandığınıza ve sabit sürücünüzde ne kadar veri depoladığınıza bağlı olarak değişebilir.
Harddisk hızlandırma programını Mac’te kullanabilir miyim?
Evet. Mac bilgisayarlar için CleanMyMac X, Drive Genius ve OnyX gibi popüler seçenekler de dahil olmak üzere Harddisk hızlandırma programları bulunmaktadır.
SSD varsa, harddisk hızlandırma programını kullanmam gerekir mi?
SSD’ler zaten geleneksel HDD’lerden daha yüksek okuma ve yazma hızları sağlamak üzere tasarlandıkları için bu programlar SSD’ler için gerekli değildir. Ancak bazı SSD optimizasyon yazılımları, TRIM komutları veya sabit yazılım güncellemeleri gibi bakım görevlerinde yardımcı olmaya devam edebilir.
Harddisk hızlandırma programı sabit diskime zarar verebilir mi?
Harddisk hızlandırma programının yanlış kullanılması veya yazılım arızalı olması durumunda sabit sürücünüze zarar vermesi mümkün olsa da, çoğu program herhangi bir zarara yol açmadan sabit sürücünüzün performansını arttırmak için tasarlanmıştır.
Harddisk hızlandırma programı kullanmanın faydaları nelerdir?
Harddisk hızlandırma programı kullanmak, daha hızlı erişim sürelerine, daha hızlı dosya aktarımlarına ve bilgisayarınızın genel performansının artmasına yardımcı olabilir. Bu programlar, verilerin sabit sürücüde depolanma şeklini optimize ederek programları, dosyaları ve diğer verileri yüklemek için gereken süreyi azaltabilir.
İlgili Yazılar